خدای حسین

امشب میخوام کمی درباره خدای حسین بنویسم.

من میگرن دارم. اونایی که میگرن دارن میدونن وقتی یه محرک میگرن میاد سراغشون و سردرد شروع میشه دیگه تموم شدنش بعد از چند روز با کرام الکاتبین هست. از جمله موارد بسیار سمی برای شروع ماجرا هرنوع غم و گریه هست. این سردرد بعد از گریه و غصه در ابعاد محدودتر برای همه وجود داره. چیزی که عجیبه اینه که ساعتها گریه‌ی شدید و عزاداری برای امام حسین نه تنها باعث سردرد نمیشه بلکه یه حس سبکی و انرژی بعدش داره. سرچ کردم نوروترانسمیتر‌ها و مکانیسم های دخیل در ماجرا رو و متوجه کدهای عجیب و شگفت انگیز مغز شدم. گویا خدای حسین ما رو برای عشق به حسین آفریده...

به طور خلاصه و ساده، زمانی که ما درحالت روزمره و عادی گریه میکنیم باعث وازودیلیشن (گشادی عروق) میشه که تجمع خون داخل مغز ایجاد میشه و به اعصاب فشار وارد میکنن از اون طرف تنفس نامنظم باعث کاهش اکسیژن میشه. انقباض عضلات سر و گردن موقع گریه، پیام درد رو به مغز ارسال میکنن. مسیر آمیگدال_ هیپوتالاموس_هیپوفیز و درنهایت آدرنال فعال میشه. این مسیر هورمون‌های ترس وشکست و استرس رو ترشح میکنن. کوتیزول ترشح میشه که بتونیم شرایط رو تحمل کنیم اما خود این کورتیزول سیستم ایمنی رو هم تضعیف میکنه. امواج منفی بتا ایجاد میشه که معمولا حالت اضطراب و ترس رو ایجاد میکنن.

اما زمانی که برای امام حسین یا هر مسئله اعتقادی گریه میکنیم ماجرا کاملا فرق میکنه. سیستم دوپامینرژیک و اکسیتونرژیک فعال میشن. مغز این رو پروسه رهاسازی مثبت انرژی تفسیر میکنه و بهش هورمون‌های پاداش میده! امواج تتا یا دلتا ایجاد میکنه که باعث کاهش حساسیت به درد میشن. اگر فعالیت های جمعی باشه این امواج مغزی اثر سینرژیک دارن(تقویت میشن) مثل حضور در هیئت‌ها. مخدرهای طبیعی بدن مثل اندورفین‌ها و هورمون‌ها، درست مثل زمانی که درآغوش گرفته میشیم ترشح میشن. اینها همه ضد التهاب و ضد درد هم هستن. کورتیزول و IgA کاهش پیدا میکنه یعنی سیستم التهابی که معمولا واکنش سریع حمله به بدن خودمون هست خاموش میشه. مدام نوراپی‌نفرین و دوپامین ترشح میشه که هورمون‌های انگیزه و هوشیاری هستن و تمایل به فداکاری و اقدام جمعی رو بالا میبرن. نکته عجیب ماجرا اینجاست که قسمت‌هایی از مغز ما که ابتدایی‌تر و بدوی‌تره، ساقه مغز هستن اولش این رو به عنوان خطر شناسایی میکنن ولی کورتکس مغز ما در فرونتوتمپورال که پیشرفته ترین قسمت مغز و فقط مربوط به انسان هست میاد و پیام رو بلاک میکنه! تقریبا میتونم بگم مغز به صورت کاملا انتخابی تصمیم میگیره که کدوم مدارها کار کنن و پیچیده‌ترین سیستم رو رهبری میکنه. از اینها مفهوم می‌سازه و هرچه هورمون برای یه حرکت و تصمیم بزرگ نیاز هست رو ترشح میکنه. 

تازه میرسیم به قسمت شگفت انگیز ماجرا که این مکانیسم تکرار شدنش روی بیان ژن‌های نسل بعد موثر هست. یعنی چی؟ یعنی روی DNA تاثیر میذاره. همینطور شیعیان نسل به نسل شجاعتر و قابلیت کورتکس مغز برای این پروسه بیشتر...

هرچه ارتباط گیری با نوحه و مفهوم اون زودتر باشه مثلا در شیرخوارگی، شکل گیری این مسیر عصبی زودتر هست.

اینها همه بر اساس مطالعاتی هست که تا حالا برای مقایسه گریه های آیینی و گریه‌های دنیوی انجام شده و ایران هم نبوده و تازه آیین های مذهبی دنیا نه منحصرا گریه بر امام حسین. فکر کنم اگه نورولوژیست های ما آستین بالا بزنن و تحقیقات کامل بشه انقلابی توی علم نوروساینس اتفاق میفته.

نکته دیگه اینکه قشر مغز ما که مهمترین بخش عقل و شناختی ما به عنوان انسان هست همونجایی میشه که با الکل و مواد مخدر تخریب میشه. پس اینکه بعضیا یه چیزایی رو نمی‌فهمن فکر نکنین خودشون رو به نفهمی زدن نه اونها به فنا رفتن...

علم هنوز هم نمیدونه که مغز دقیقا تفاوت ماجرا رو از کجا میفهمه که میتونه اینقدر عجیب جواب بده. به نظر میرسه کدهای مخفی خالق خیلی پیچیده تر از این حرفاست.

 

+من غم و مهر حسین با شیر از مادر گرفتم...